Kakti diňe bir ýaşap bilmän, ýer ýüzündäki iň agyr şertlerde gülläp ösmegi başarýan ösümlikleriň gyzykly toparydyr.Ilki bilen gurak we ýarym gurak ýerlerde ýaşap, ýaşamagyny üpjün etmek üçin özüne çekiji uýgunlaşmalar toplumyny döretdiler.
Kaktuslaryň iň ajaýyp uýgunlaşmalarynyň biri, olaryň suw saklamak ukybydyr.Olaryň galyň, etli baldaklary suw howdanlary bolup, uzak wagtlap guraklyga garşy durmaga mümkinçilik berýär.Bu baldaklar suwuň elýeterliliginiň üýtgemegi bilen giňelip we şertnama baglaşyp, kaktusa ýagyş wagtynda mümkin boldugyça köp suw saklamaga we guraklyk wagtynda çyglylygy saklamaga mümkinçilik berýär.Bu uýgunlaşma diňe bir kaktuslaryň ýaşamagyna kömek etmän, eýsem suw ýetmezçilik edýän ýerlerde hem gülläp ösýär.
Nativeerli ýaşaýyş ýerleriniň güýçli yssysyna jogap hökmünde kaktuslar hem özboluşly gurluş aýratynlyklaryny ösdürdiler.Oňurgalary aslynda ösümligi gün şöhlesinden goramaga we bugarmak arkaly suwuň ýitmeginiň öňüni alýan ýapraklardyr.Oňurgalar ösümlikleri hem kaktus iýmekden saklaýar, sebäbi olar köplenç ýiti we ýuka.Mundan başga-da, käbir kaktuslaryň baldaklarynda mumyň daşky gatlagy bar, bu suwuň ýitmeginden goraýjy päsgelçilik bolup durýar.
Kakti gurak şertlere uýgunlaşmak üçin ýöriteleşdirilen kök ulgamlaryny hem ösdürdi.Beýleki ösümliklerde köplenç görülýän uzyn, şahaly kökleriň ýerine, bar bolan suwy, hatda az mukdarda hem çalt siňdirmäge mümkinçilik berýän çuň, giň kök ulgamlary bar.Bu kökler, suwuň tygşytly bolmagyny üpjün edip, elýeterli bolanda suwy çalt siňdirip bilýär.
Köpeltmek ukyby islendik görnüşiň ýaşamagy üçin möhümdir we kaktuslar agyr ýaşaýyş ýerlerinde üstünlikli köpelmegi üpjün etmek üçin özboluşly usullary döredipdirler.Ajaýyp saguaro kaktusy ýaly köp kaktuslar, tozanlamak üçin ýaralar, guşlar we mör-möjekler ýaly tozanlaýjylara bil baglaýarlar.Polenleriň ösümlikden ösümlige geçmegini üpjün edip, bu tozanlaýjylary özüne çekmek üçin ajaýyp güller we nektar öndürýärler.Mundan başga-da, kaktuslar bölünmek we şahalanmak ýaly prosesleriň üsti bilen jyns taýdan köpelmek ukybyny ösdürdi.Bu ukyp, bir sebiti çalt kolonizasiýa etmäge mümkinçilik berýär we kyn şertlerde ýaşamak mümkinçiligini artdyrýar.
Umuman aýdanyňda, kaktuslar hakykatdanam gurak şertlere gowy uýgunlaşdyryldy.Suw saklamak ukybyndan başlap, ýöriteleşdirilen fotosintetiki prosesine çenli bu ösümlikler aşa yssylygy we suw ýetmezçiligini üstünlikli ýeňýärler.Özboluşly fiziki aýratynlyklary we fiziologiki strategiýalary bilen, kaktuslar tebigatyň iň agyr şertlerde uýgunlaşmagynyň we gülläp ösmeginiň ajaýyp subutnamasydyr.
Iş wagty: Noýabr-29-2023