Kakti, Eartherdäki iň agyr we gurak ýerlerde ýaşamak üçin ösen özboluşly we özüne çekiji ösümliklerdir.Bu gyrymsy ösümlikler aşa guraklyk şertlerine garşy durmak üçin ajaýyp ukybyna eýe bolup, olary hem ajaýyp hem-de haýran galdyrýar.Bu makalada kaktuslar dünýäsine göz aýlarys we näme üçin suwsuzlykdan ölmeýändiklerini öwreneris.
Kaktusyň iň tapawutly aýratynlyklaryndan biri, olaryň süýji baldaklarydyr.Fotosintez üçin ýapraklaryna bil baglaýan ösümlikleriň köpüsinden tapawutlylykda, kaktuslar galyň we etli baldaklarynda suw saklamak üçin ösdi.Bu baldaklar suw howdanlary hökmünde hereket edýär, ýagyş ýa-da çyglylyk wagtynda kaktuslara köp mukdarda suw saklamaga mümkinçilik berýär.Içindäki suw saklaýyş ulgamy kaktuslara uzak wagtlap gurakçylykdan halas bolmaga mümkinçilik berýär, sebäbi suw ýetmezçiligi bolanda bu gorlara girip biler.
Mundan başga-da, kaktuslar suwuň ýitgisini azaltmak üçin ýapraklaryny uýgunlaşdyrdylar.Ösümlikleriň köpüsinde tapylan giň we ýaprakly gurluşlardan tapawutlylykda, kaktuslar oňurga diýilýän üýtgedilen ýapraklary ösdürip ýetişdirdi.Bu oňurgalar birnäçe maksat bilen hyzmat edýär, bularyň biri transpirasiýa arkaly suwuň ýitgisini azaldýar.Atmosfera täsir edýän ýerleriň az we kiçi bolmagy bilen, kaktuslar çäkli suwy tygşytlap bilerler.
Ajaýyp suw saklamak mümkinçiliklerinden başga-da, kaktuslar gurak şertlerde ýaşamak üçin özboluşly fiziologiki we anatomiki uýgunlaşmalary hem döretdiler.Mysal üçin, kaktuslarda CAM (Crassulacean Acid Metabolism) atly ýöriteleşdirilen dokumalar bar, bu bolsa temperatura sowuk bolanda we bugarmak arkaly suwuň ýitip gitmek howpy pes bolan gijelerine fotosintez geçirmäge mümkinçilik berýär.Bu gijeki fotosintez, yssy günüň suw üpjünçiligini çalt ýok edip bilýän gündizleri kaktuslara suw tygşytlamaga kömek edýär.
Mundan başga-da, kaktuslaryň toprakdan bar bolan çyglylygy çalt siňdirmegine mümkinçilik berýän çuň we giňden ýaýran kök ulgamy bar.Bu çuň kökler ösümliklere has uly ýerlerden suw almaga mümkinçilik berýän çuňňur däl-de, keseligine ýaýraýar.Bu uýgunlaşma, kaktuslara hatda iň az ýagyşdan ýa-da çygdan hem peýdalanmaga mümkinçilik berýär, bu bolsa olaryň suw kabul edişini has köp ýokarlandyrýar.
Gyzykly tarapy, kaktuslar krasulasiýa kislotasynyň alyş-çalşy diýlip atlandyrylýan proses arkaly umumy suw ýitgilerini azaltmagyň ussatlarydyr.Kakti ýaly CAM ösümlikleri, gündiziň iň yssy ýerlerinde suwuň ýitgisini azaldyp, kömürturşy gazyny almak üçin gije stomatasyny açýarlar.
Sözümiň ahyrynda, kaktuslar gurak ýerlerde gülläp ösmäge we suwsuzlykdan ölmezlige mümkinçilik berýän köp uýgunlaşmalary döretdi.Süýji baldaklary suw ätiýaçlyklaryny saklaýar, üýtgedilen ýapraklary suwuň ýitgisini azaldýar, CAM fotosintezi gijeki kömürturşy gazyny almaga mümkinçilik berýär we çuň kökleri suwuň siňdirilmegini ýokarlandyrýar.Bu ajaýyp uýgunlaşmalar kaktiniň çydamlylygyny we diri galmak instinktlerini görkezýär, olary guraklyga çydamlylygyň hakyky çempiony edýär.Indiki gezek çölde kaktusa duşsaňyz, myhmansöýer ýaly görünýän şertlerde çydamly we gülläp ösmäge mümkinçilik berýän adatdan daşary uýgunlaşmalara baha beriň.
Iş wagty: Awgust-31-2023